Te Zottegem is momenteel de restauratie van het Egmontkasteel aan de gang. De bouw ervan situeert zich op het einde van de 15de en het begin van de 16de eeuw, waarschijnlijk op initiatief van Jan van Luxemburg, toenmalig heer van Zottegem. In de loop van de 16de eeuw komt het domein in handen van de Egmontfamilie. De iconografische bronnen geven een goed beeld van het kasteel. Het omvat een noordelijke en oostelijke vleugel, een poortgebouw met toegangsbrug, omringd door een walmuur met torens en een gracht. Vandaag is de oostelijke vleugel het belangrijkste overblijfsel van dit kasteel.
Op het huidige kasteeldomein is ook een oudere versterking gekend die mogelijk reeds tot de 11de eeuw teruggaat. Waarschijnlijk maakte deze deel uit van een reeks vestingen in dit middeleeuwse grensgebied tussen het Franse koninkrijk en het Duitse keizerrijk. Duidelijke bewijzen voor het bestaan van een burcht is de aanwezigheid van een donjon, deels bewaard in de kelders van het Egmontkasteel, en een burchtkapel in de noordwestelijke hoek van het domein. Beide gebouwen zijn te dateren in de 12de eeuw. Over hoe deze middeleeuwse versterking er precies uitzag, bestaat nog veel onduidelijkheid. De historische bronnen vermelden hoe de burcht in het midden van de 15de eeuw werd verwoest. Kort daarna startte de bouw van het kasteel.
De restauratie van het kasteel gebeurt in opdracht van Stad Zottegem. Onder meer een nieuwe vloeropbouw in de kelders onder de oostelijke kasteelvleugel maken er deel van uit. SOLVA staat in voor het archeologisch onderzoek. Na het uitbreken van de bestaande keldervloeren troffen de archeologen een hele opeenvolging van sporen aan die te linken zijn aan de bouw van het Egmontkasteel en het gebruik van de kelders. Over de volledige kelderoppervlakte situeert zich een loopniveau dat de archeologen interpreteren als de bouwput die men heeft aangelegd om de kelders en het kasteel te bouwen. Boven dit loopniveau zijn tal van vloeren en trapconstructies met bijhorende opmaaklagen en ophogingslagen aanwezig. Telkens een bepaald vloerniveau in onbruik raakte, hoogde men op en legde men een nieuwe vloer aan. Verschillende van deze sporen zijn te linken aan en bovendien te zien in het opgaand muurwerk van het kasteel. Ze bieden interessant onderzoekspotentieel voor de bouwgeschiedenis van het kasteel.
De oprichting van het kasteel had een bijzonder grote impact op de site. Toch konden de archeologen in de kelders sporen onderzoeken die duidelijk voorafgaan aan het kasteel. Het gaat om grachten, kuilen en resten van houten gebouwen. Enkele van deze sporen, onder meer een vermoedelijke gracht, zijn mogelijk in verband te brengen met de 12de-eeuwse donjon.
Andere sporen zijn duidelijk ouder dan de donjon. Ze vormen de restanten van een nederzetting uit de volle (10de-12de eeuw) of vroege (5de-10de eeuw) middeleeuwen die zich verder uitstrekt ten (zuid)oosten van het kasteel. De verwerking van de opgravingsgegevens zal meer duidelijkheid brengen over deze sporen. Ze zullen ongetwijfeld een belangrijke bijdrage leveren aan de kennis omtrent de middeleeuwse burchtsite, een periode waar momenteel veel vraagtekens rond bestaan.
(Foto: SOLVA)
