Op Zaterdag 6 september 2014 viert de gemeente Herzele, samen met de Herzeelse oud-strijdersverenigingen de 70ste verjaardag van de bevrijding van Herzele. Zondag 3 september 1944. Die zondag is het kermis in Steenhuize. Er heerst opwinding, maar er wordt ook echt gefeest. Men heeft immers sinds de landing in Normandië op 6 juni, de krijgsverrichtingen van dag tot dag gevolgd en men hoort nu op de radio dat de Engelsen gisteren Ronse hebben ingenomen en over een breed front, ondermeer naar Oudenaarde, Aalst en Gent oprukken. Met spanning worden zij hier verwacht aan een of ander groot kruispunt, zoals bijvoorbeeld de Luchtbal, De Kat of de Edingsesteenweg te Ninove. Eenzelfde situatie aan ’t Vosken en op de Vierwegen. De terugtrekkende Duitsers en de oprukkende Engelsen reden soms kriskras door elkaar en telkens als ze elkaars pad kruisten, werd er gevochten. In de loop van de late namiddag was het al twee keer het geval met doden en gewonden; eerst aan Den Os in Boekel en vervolgens aan de Luchtbal te Strijpen. Bij dit laatste gevecht sneuvelden er meerdere Duitsers en vielen er eveneens vijf doden onder de burgers, waaronder Pelagie De Clercq, 29 jaar, geboren te Herzele als dochter van Renatus en Leontine Haelterman, als mede haar zevenjarig dochtertje dat twee dagen nadien in de Sint-Elisabethkliniek aan de opgelopen verwondingen overleed. Een sterke kolonne Duitsers die het gevecht aan de “Luchtbal” hadden weten te ontwijken, trok naar de kerk van Erwetegem en vandaar via de Smissenhoek en de Assestraat naar de Gentweg (N42) te Steenhuize. Hun doel is Gent dat nog in Duitse handen is en waar ze zich allen willen hergroeperen. Britse pantsereenheden die het gebied tussen de hoofdassen uitkammen en die nog maar pas door het tragisch treffen aan de Luchtbal de stad Zottegem hadden bevrijd, trokken via de Langestraat naar de Wolvenhoek en splitsen zich daar aan dezelfde N42. De grootste groep rijdt naar ’t Schipken om ondermeer langs Sint-Lievens-Esse en Herzele, richting Aalst te trekken. De rest neemt de weg langs ’t Vosken. De bedoeling is tegelijk de strategische kruispunten te bezetten. In de vooravond rijden de Engelsen Steenhuize binnen. De mensen juichen. De bevrijders krijgen bloemen en zelf delen ze sigaretten en chocolade uit. Ze houden halt aan de Schipstraat, een kolonne van misschien wel 60 voertuigen. Ze rusten en eten, zitten rond vuurtjes op de grond. Het begint al donker te worden. De Duitsers die via de Assestraat de Gentweg hadden bereikt naderen nu, vanuit de tegenovergestelde richting, ’t Schipken. De strijdende partijen kennen elkaars traject niet. Op het kruispunt staat een menigte van meer dan 300 mensen en wellicht kan de ene de andere niet zien. En plots wordt er geschoten… Van zodra er geschoten wordt, breekt paniek uit onder de omstaanders. Wie kan, duikt in de gracht of zoekt eender welke dekking. Engelsen en Duitsers kijken elkaar in de loop. De Engelse tanks, nog met bloemen behangen, keren zich één voor één om en draaien de Gentweg op, de vijand tegemoet. De weerstand van de Duitsers is zwak. Totaal verrast lieten ze vluchtend hun voertuig in de steek. Amper 30 minuten werd er om en weer geschoten. Niettemin was de balans zwaar. Twee doden en twee gewonden is de officiële balans. Onder de doden Alfons Hendrickx, 44 jaar, en Luitenant Russell van de “Royal Engineers”. Hij was 22 jaar. Onder de gewonden een Britse soldaat die beide benen was afgeschoten. Ook de materiële schade is aanzienlijk. De Duitsers laten 20 tot 30 voertuigen achter, waaronder drie zware kanonnen. De bevrijders verloren 2 tanks, 2 pantserwagens en 2 kleine kanonnen. Daartussen zowat overal verspreid, obussen, kogels en granaten. Bijna gelijktijdig met het treffen aan ’t Schipken komt van uit ’t Vosken een eerste verkennende pantserwagen in Hillegem opdagen. Er stond veel volk. Terugtrekkende Duitsers waren daar tevoren nog gepasseerd met een tragisch gebeuren tot gevolg. De voornoemde aankomende pantserwagen, uiterst attent, stopt aan de woning van Victor Spiegeleer op de Provincieweg. De jonge onderluitenant die het commando voert, is gespannen en onzeker. Hij informeert, bekijkt de stafkaarten en vraagt beschrijving en toestand van de weg. Walther Goossens uit de Kloskensstaat (20 jaar) die zich eveneens in de menigte bevond, werd erbij gehaald. Hij had zijn humaniora achter de rug en was daardoor het Engels machtig, iets wat zeventig jaar geleden niet zo evident was. Dit bleek een meevaller voor de Britten, bovendien kende Walther de streek en was zelfs bereid de Engelsen te begeleiden. Hij mocht mee met het pantservoertuig en omzichtig trokken ze via de Vierwegen naar Herzele om aan de Molenstraat drie andere pantsers in te halen die van ’t Schipken kwamen. Samen zijn ze dan lang: Ressegem naar Aaigem gereden waar de drie pantsers achter bleven om kruispunten te bezetten. Zo’n gevaarlijke tocht met her en der nog gewapende groepjes gewapende Duitsers was niet zonder risico’s. Soms om de 400 à 500 meter stopten de voertuigen om via radiocontact gegevens uit te wisselen of bevelen te ontvangen. Bij het verlaten van Herzele werden ze opgehouden in de Peperstraat omdat er verteld werd dat er ir de dreef en in de Eikbos Duitsers verscholen zaten. Vanuit Aaigem trekt alleen het pantservoertuig met begeleider Walther verder naar Aalst, dan langs Heldergem, Kerksken en Haaltert. Toen ze uiteindelijk rond 23.00 uur in de stad aankwamen, wachtte hen daar een massa volk op waar ze triomfantelijk maar met heel veel moeite doorheen geraakten. Nooit heeft Walther, samen met de manschappen, zoveel kussen en bloemen mogen in ontvangst nemen. Op die buitengewone Zondag van 3 september 1944 werd zo wat de hele streek bevrijd. In het zog van de bevrijders volgden de ondersteunende en oprukkende Britse strijdkrachten en zal het nog dagen, zelfs maanden duren, dat het in Herzele gonst van de militaire activiteit.
Zeventig jaar na de feiten, herdenkt Herzele dit historisch gebeuren met een rondrit door het gemeentebestuur en de oud-strijdersbond met plechtigheden aan de herdenkingsplaten. Familieleden van oorlogsslachtoffers kunnen er dan bloemen neerleggen. De tocht start om 9.20 uur in Hillegem en gaat daarna naar Borsbeke, Ressegem, Woubrechtegem, Sint-Antelinks, Steenhuize en eindigt rond de middag aan het herdenkingsteken aan t‘Schipken in Sint-Lievens-Esse. Om 18.00 uur is er een optocht met muzikale begeleiding door het centrum door de gemeente, met als slot op het Kerkplein de naamafroeping van de gesneuvelden van beide oorlogen.
