De Aalsterse dierenarts Peter De Swaef heeft naar eigen zeggen grote berekeningsfouten gevonden in het stikstofplan van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. Dat plan verplicht boeren om minder stikstof uit te stoten, waardoor er tegen 2025 heel wat – zogenaamd ‘rode’ – veebedrijven de deuren zouden moeten sluiten. Met de resultaten van zijn onderzoek heeft de Aalstenaar, samen met de vzw Verenigde Veehouders, strafpleiter Walter Van Steenbrugge onder de arm genomen om het stikstofplan van de Vlaamse regering juridisch onderuit te halen.
De Aalsterse dierenarts Peter De Swaef kreeg kop noch staart aan de berekeningen van stikstof- en ammoniakuitstoot van het Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid, waarop minister Demir zich baseerde voor haar stikstofplan. Om ervoor te zorgen dat heel wat ‘rode’ landbouwbedrijven in 2025 niet moeten sluiten, trok de Aalstenaar daarom zelf op onderzoek en doorploegde hij alle wetenschappelijke literatuur die hij kon vinden. Zijn conclusie: “50 tot 70 procent van de berekende uitstoot van Vlaamse landbouwbedrijven is fictief. Een groot deel van de uitstoot kan ook technologisch vermeden worden, als men maar wil.” Intussen is op basis van het onderzoekswerk van De Swaef een juridisch team onder leiding van strafpleiter Walter Van Steenbrugge gestart met de voorbereidingen van een rechtszaak om een eerlijke behandeling van veehouders af te dwingen.
“Op landbouwbedrijven waar ik vroeger als dierenarts kwam, zag ik bijvoorbeeld luchtwassers staan”, steekt Peter van wal. “Die vangen met een watergordijn tot 90 procent van de stikstof- of ammoniakuitstoot. Ook zogenaamde pocketvergisters, die uit mest groene stroom en warm water produceren doen de uitstoot met 60 procent dalen. Maar toch zag ik daarvan nergens een spoor in de impactscores of vergunningen van die landbouwbedrijven. De reden was niet ver te zoeken. Het wetenschappelijke comité dat de technologie moet evalueren en goedkeuren, bestond gewoon niet. Het triggerde mij om nog verder te gaan graven.”
De zoektocht wordt technischer: het stikstofgas ammoniak, waar het om draait in het stikstofplan van minister Demir, is minder zwaar dan lucht. Om heel precies te zijn, heeft ammoniak een soortelijk gewicht van 0,76 kg per kubieke meter, terwijl het soortelijk gewicht van lucht 1,29 kg per kubieke meter bedraagt. Het gevolg is dat ammoniak langzaam opstijgt en ver meedrijft met de wind, tot wel 250 kilometer ver. Het grootste deel valt dus niet onmiddellijk neer. Dat is droge depositie. Daarnaast lost ammoniak heel makkelijk op in water. Dat heeft een belangrijk gevolg. Als het regent, dan komt het grootste deel van de ammoniak samen met de regen of vochtige lucht op de grond terecht, de zogenaamde natte depositie.
Volgens Peter gaan de berekeningen van impactscores van landbouwbedrijven bij het verschil tussen natte en droge depositie wel heel erg de mist in. “Men kan niet anders besluiten dan dat er gesjoemeld wordt met de berekeningen. De droge depositie is op geen enkele manier gemeten, alleen theoretisch bepaald. Een groot raadsel is waarom men de droge depositie niet gewoon meet. Meten is weten, het zou heel eenvoudig kunnen in een opvangbak met geschikt substraat. Het Departement Omgeving berekent bijgevolg een kunstmatig hoge en fictieve impactscore. Door met een onverklaarbaar hoge hoeveelheid droge depositie te rekenen, is het eindtotaal minstens 20 procent te hoog.”
Tijdens de regenval wordt ammoniak die de stal verlaat onmiddellijk neergeslagen en kan dus nog onmogelijk in een natuurgebied terecht komen, licht Peter toe. “Ook goed voor minstens 7,5 procent teveel uitstoot in de berekening. Tegelijk wordt depositie die via technologie als luchtwassers en pocketvergisters vermeden kan worden, vaak niet in rekening gebracht voor de impactscore of vergunningen. Bovendien vond ik ook verschillen van twintig procent tussen het theoretische computermodel van de overheid, VLOPS, en de meetresultaten van diezelfde overheid in haar eigen meetpunten.”
En nog is het niet alles, zegt Peter. Het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid neemt aan dat de agrarische sector verantwoordelijk is voor 95,17 procent van de ammoniak-uitstoot.”Daar zit nog eens twintig procent te veel in de berekening. Want talrijke internationale studies bewijzen dat ook de industrie en menselijke activiteit verantwoordelijk zijn voor minstens 20 procent van de ammoniak-uitstoot. Denk ook aan de miljoenen gezelschapsdieren, en ook aan de gezinnen die niet zijn aangesloten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie. In Vlaanderen gaat het om 517 000 gezinnen, of meer dan 1,2 miljoen Vlamingen.”
Dierenarts Peter is zelf geschrokken van de resultaten van zijn onderzoek. “De berekeningen blijken op verschillende punten serieus naar boven getrokken. Opgeteld gaat het om minstens 50 procent, zelfs tot 70 procent te veel, waardoor het begrip piekbelaster eigenlijk niet bestaat. Dat is bedrog, fraude. Daarom hebben we intussen met boeren en sympathisanten de vzw Verenigde Veehouders opgericht om een eerlijke behandeling af te dwingen, met correcte cijfers en juiste argumenten, desnoods via de rechtbank. Een juridisch team onder leiding van strafpleiter Walter Van Steenbrugge is al gestart met de voorbereidingen.”
Peter en zijn medestanders blijven ook niet stilzitten. “We zijn zelf gestart met het meten van ammoniakconcentraties met het allernieuwste draagbare toestel, op alle mogelijke plaatsen, om de bronnen van ammoniakuitstoot in kaart te brengen. Wat de overheid niet doet in een belangrijk debat als dit, doen we dan maar zelf. De eerste resultaten wijzen op een nog hogere ammoniakproductie door riolen en vervuilde grachten dan ooit vermoed. Het kan dus absoluut niet dat 95 procent van de uitstoot afkomstig is van de landbouw.”
Wie de vzw Verenigde Veehouders wil steunen of erbij wil aansluiten, kan contact opnemen via www.verenigdeveehouders.be
